'De
zee die denkt': spelen met illusies
Wie ben
ik? Wat ben ik? Waarom? En hoe word ik gelukkig? Hele volksstammen
hebben zich over die vragen gebogen, er zijn boeken over vol
geschreven en uitgebreide filosofieën aan opgehangen. 'De zee
die denkt' van Gert de Graaff, winnaar van de Joris Ivens Award
tijdens het onlangs gehouden International Documentary Festival
Amsterdam, volgt de imaginaire zoektocht van een schrijver (Bart
Klever) naar antwoorden. Het schrijven van een scenario leidt
bij hem tot een existentiële crisis. Een documentaire kun je
het eigenlijk niet noemen. Zeker niet wanneer je daaronder een
feitelijk verslag van de werkelijkheid verstaat. 'De zee die
denkt' ondervangt dat door de realiteit in twijfel te trekken.
Alles wat we waarnemen is een illusie.We zien niet wat er werkelijk
is, maar we kijken slechts naar het beeld dat onze hersenen
ons voorspiegelen. Onze ik kleurt alles dat tot ons komt, en
zelfs die ik is een bedenksel, stelt 'De zee die denkt.' We
identificeren ons met het beeld dat we van onszelf hebben; iedereen
speelt de hoofdrol in zijn eigen verhaal en is daardoor niet
meer dan een geïdealiseerd personage. Een mens is niet meer
dan een wit doek, een canvas waarop dat wat ons omringt reflecteert.
'De zee die denkt' verwerkt dergelijke denkbeelden in een intrigerend,
maar zo nu en dan wat hermetisch verhaal. Het is een film over
zichzelf, vol dubbele bodems en prachtig in beeld gebrachte,
visuele illusies. Geen lichte kost en daarom gemakkelijk af
te doen als navelstaren. Maar wie verder wil kijken en zich
openstelt, zal dit gefilmde essay geruime tijd blijven naklinken.
Marco Weijers,
de Telegraaf,
22-12-2000